Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci… to przysłowie zdaje się odchodzić do lamusa, ponieważ coraz częściej młodzi ludzie wybierają swoją własną ścieżkę kariery, często zupełnie niezgodną z oczekiwaniami rodziców. Taką sytuację niestety obserwuje się w rolnictwie. W czasach gdy mówimy o bezpieczeństwie żywnościowym ma to coraz większe znaczenia i zaczyna być niebezpiecznym trendem. Co zatem zrobić, by zatrzymać młode pokolenie w rolnictwie, spowodować, by ich praca była satysfakcjonująca? To pytanie pojawia się coraz częściej.
Przede wszystkim należy częściej mówić o szansach i możliwościach, ale też o wyzwaniach, które młode osoby chętniej podejmują. Należy przekazywać wiedzę na temat nowoczesnych rozwiązań i sugerować realny wpływ na ich udoskonalenia. Mówić o możliwości uczestniczenia w przemianie z rolnictwa tradycyjnego na rolnictwo nowoczesne, gdzie dba się nie tylko o plon, ale też o podstawę, czyli szeroko pojęte środowisko, które ten plon daje. O możliwości bycia lepszym od swoich rodziców, rozwijania ich osiągnięć i dawania korzystniejszej perspektywy swoim dzieciom.
Na szczęście są też optymistyczne wiadomości.
W 2019 roku przeprowadzono w Polsce badanie, które dotyczyło grupy młodych (25-34 lata) mieszkańców wsi posiadających wyższe wykształcenie. Okazało się, że większość z nich studiowała w szkołach wyższych położonych blisko dotychczasowego miejsca zamieszkania, dojeżdżali na studia dzienne lub studiowali zaocznie, czyli de facto pozostawali na wsi przez cały okres studiów. Wniosek z tego taki, że ci ludzie od początku byli nastawieni na życie na wsi i tak wybierali sobie studia, żeby nie trzeba było w ogóle jej opuszczać. Do miasta na studia wyjechała tylko około jedna trzecia z nich.
Z badań przeprowadzonych w 2020 r. przez Martin&Jacob na zlecenie Banku BNP Paribas na temat sytuacji kobiet na wsi wynika, że 44% kobiet z wyższym wykształceniem jest bardzo zadowolonych z życia na wsi, a najbardziej cenią w nim spokój (87%) i bezpieczeństwo (73%).
Młodzi ludzie, którzy zdecydowali się na prowadzenie gospodarstw (właścicielami są przeważnie mężczyźni, ale coraz częściej widzimy w nich też kobiety) w dużym zakresie korzystają ze środków unijnych na modernizację gospodarstw.
Na wsparcie młodych rolników przewidziano w Planie Strategicznym na lata 2023-2027 budżet ok. 38 mln EUR/rok (średnia stawka: ok. 60 EUR/ha).
Plan Strategiczny na lata 2023-2027 przewiduje realizację 9 celów szczegółowych Wspólnej Polityki Rolne, ale jeśli chodzi o młode pokolenie, to największą wagę mają następujące działania:
– wspieranie godziwych dochodów gospodarstw rolnych i ich odporności w całej Unii w celu zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego,
– poprawa pozycji rolników w łańcuchu wartości,
– przyciąganie młodych rolników i ułatwianie rozwoju działalności gospodarczej na obszarach wiejskich,
– promowanie zatrudnienia, wzrostu, włączenia społecznego i rozwoju lokalnego na obszarach wiejskich, w tym biogospodarki i zrównoważonego leśnictwa.
Na te cele (oprócz płatności podstawowych oraz redystrybucyjnych) przewidziano w Planie Strategicznym uzupełniające wsparcie dochodów dla młodych rolników.
Wymogi płatności dla młodych rolników to : maksymalny wiek 40 lat w pierwszym roku złożenia wniosku o przyznanie tej płatności; brak limitu powierzchniowego [obecnie 50 ha]; rozpoczęcie działalności nie wcześniej niż 5 lat przed złożeniem wniosku; wymóg posiadania wykształcenia na poziomie ponadpodstawowym lub posiadania 3-letniego stażu pracy w rolnictwie.
Jeśli chodzi o wytyczne dotyczące wykształcenia, to należy spełnić jeden z poniższych warunków:
– wykształcenie zasadnicze branżowe, średnie branżowe, średnie lub zasadnicze zawodowe w rozumieniu przepisów prawa oświatowego, lub
– 3-letni staż pracy w rolnictwie, przy czym za staż pracy w rolnictwie uznaje się okres, liczony do dnia złożenia wniosku o przyznanie pomocy, w którym wnioskodawca: podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie jako rolnik lub domownik lub ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności rolniczej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub był zatrudniony w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę, na stanowisku związanym z prowadzeniem produkcji rolnej.
Pierwotnie (w okresie 2004-2006) premia wynosiła 50 tys. zł. W PROW 2014-2020 wysokość premii wynosi 150 tys. zł, natomiast w ramach PS 2023-2027 proponowane jest kolejne zwiększenie premii na rozpoczęcie prowadzenia gospodarstwa rolnego.
Katarzyna Owczarek, Plantpress
