baner_formula_2024

Czy warto stosować międzyplony?

Międzyplony ścierniskowe
Facebook
Twitter
LinkedIn
WhatsApp
VK
Email

Jeszcze do niedawna większości plantatorom uprawa międzyplonów kojarzyła się raczej z produkcją paszy (zielonki, siana, siano-kiszonki), w mniejszym stopniu z wykorzystaniem nawozowym czy zapobieganiu erozji wietrznej lub(i) wodnej oraz poprawą właściwości biologicznych gleby.

Obecnie kładzie się jednak większy nacisk na inne równie istotne właściwości roślin międzyplonowych a mianowicie zwiększanie aktywności biologicznej i żyzności gleby, poprawę jej struktury, zwiększenie materii organicznej w wierzchniej warstwie gleby, ograniczenie zachwaszczenia oraz fitosekwestracja CO2.

Jakie są korzyści wynikające z uprawy roślin międzyplonowych? Korzyści dla agrofitocenozy

Uprawa międzyplonów stanowi bardzo istotny element zapobiegający zubożeniu zasobów glebowych danego pola. Właściwe gospodarowanie tymi zasobami zwiększa (a w najgorszym przypadku pozostawia na tym samym poziomie) produktywność gleby.

Najczęściej wyróżniamy trzy rodzaje międzyplonów, tj. wysiewki międzyplonowe (wysiewane razem z głównym plonem lub w trakcie jego wegetacji), międzyplony ścierniskowe (wysiewane zaraz po zbiorze plonu głównego – okres letni) oraz międzyplony ozime (mieszanki wysiewane po zbiorze plonu głównego – okres letnio-jesienny).

Międzyplony ścierniskowe

Najczęściej plantatorzy stosują dwa ostatnie rodzaje międzyplonów ze względu na termin, łatwość wykonania siewu oraz korzyści ekologiczne wynikające z ich wprowadzenia do systemu zmianowania. Dzięki pokryciu gleby przez rośliny międzyplonowe, znacznemu ograniczeniu ulegają straty składników pokarmowych. Dzięki tzw. zazielenieniu danego pola zwiększa się również możliwość pochłaniania dwutlenku węgla i wiązania go w substancji organicznej. Międzyplony również bardzo wydajnie zapobiegają powstawaniu erozji zarówno wietrznej jak i wodnej (szczególnie jest to istotne w okresie pozbiorowym, kiedy pole pozostawione jest bez okrywy roślinnej). Ponadto rośliny międzyplonowe mogą być wykorzystane jako nawóz zielony, mulcz lub(i) rośliny ograniczające zachwaszczenie, fitosanitarne (zapobiegające zjawisku tzw. zmęczenia gleby), co w konsekwencji prowadzi do stworzenia sprzyjających warunków do rozwoju pożytecznej entomofauny i edafonu glebowego (zwiększenia bioróżnorodności), co oczywiście przekłada się później na zoptymalizowanie plonowania i zdrowotności kolejnych upraw następczych wysiewanych w plonie głównym. Ponadto coraz częściej międzyplony docenia się jako czynnik wpływający na łagodzenie negatywnych skutków ocieplania się klimatu. Wynika to z faktu iż jako dodatkowa szata roślinna stanowi bioźródło sekwestracji CO2 z atmosfery.

Międzyplony ścierniskowe i ozime – jakie grupy roślin i terminy siewu?

Międzyplon ścierniskowy utworzony powinien być przez wysiew co najmniej jednego najlepiej dwóch gatunków roślin w okresie od 1 lipca do 20 sierpnia. Powinien on znajdować się na polu co najmniej do dnia 15 października lub przez okres 8 tygodni od dnia jego wysiewu.

Do wyboru jest kilka gatunków roślin. W siewie jednogatunkowym dobrze sprawdzają się takie gatunki jak: groch pastewny, słonecznik, facelia błękitna, gryka zwyczajna, olejarka abisyńska, koniczyna aleksandryjska, len oleisty, seradela, wyka kosmata i siewna, bobik, łubiny, gorczyca biała, rzepak jary i ozimy czy rzodkiew oleista. Natomiast do mieszanki trójskładnikowej poleca się wykorzystać następujące gatunki: bobik (lub łubiny, grochy) oraz słonecznik i kapustę pastewna lub mieszankę dwuskładnikową składająca się z gorczycy białej i facelii.

Międzyplony ścierniskowe

Międzyplon ozimy w formie mieszanki musi być utworzony z co najmniej dwóch gatunków roślin w formie jarej lub ozimej (z wyłączeniem mieszanki złożonej wyłącznie z gatunków zbóż) z następujących grup roślin: zboża, oleiste, pastewne, bobowate drobnonasienne, bobowate grubonasienne, miododajne. Siewu międzyplonów ozimych dokonuje się w terminie od dnia 1 lipca do dnia 1 października i utrzymuje się je co najmniej do dnia 15 lutego roku następnego. Dopuszcza się możliwość wcześniejszego mulczowania, jednak nie wcześniej jak po 15 listopada. Co istotne w terminie od 1 lipca do 15 lutego obowiązuje bezwzględny zakaz stosowania środków ochrony roślin! Pamiętajmy aby skład gatunkowy mieszanek uwzględniał warunki pogodowe, wymagania glebowe (zasobność gleby) oraz gatunek rośliny uprawnej, który będzie siany w plonie głównym. Jeżeli będzie to zboże ozime to w międzyplonie unikamy komponentu zbożowego!

Korzyści dla plantatora

Mmiędzyplony mogą pełnić kilka funkcji, jednak ważne jest, aby wszystkie warunki dla każdej praktyki były spełnione. Od roku 2023 (w ramach WPR 2023-2027), obowiązuje tzw. Krajowy Plan Strategiczny, który wprowadza istotne zmiany dotyczące spełnienia warunków pozyskania dopłat bezpośrednich oraz dodatkowych płatności za działania, mające korzystny wpływ na klimat, środowisko oraz dobrostan zwierząt. Jedną z istotnych zmian jest odejście od zazielenienia i zasad wzajemnej zgodności. Natomiast w zamian wprowadzono zasadę tzw. warunkowości na którą składają się podstawowe wymogi w zakresie zarządzania (tzw. SMR) oraz normy dotyczące utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną (tzw. GAEC). Działania te mają przyczyniać się do łagodzenia zmian klimatu i przystosowania się do nich, wspierania zrównoważonego rozwoju i ochrony zasobów naturalnych tj. woda, gleba, powietrze oraz ochrony bioróżnorodności agroekosystemów.

GAEC 7 – zmianowanie i dywersyfikacja upraw na gruntach ornych

W przypadku gdy grunty orne w gospodarstwie obejmują powierzchnię powyżej 10 ha, na tych gruntach uprawy prowadzi się w taki sposób, aby na powierzchni, co najmniej 40% gruntów ornych była prowadzona inna uprawa w plonie głównym niż uprawa prowadzona w tym plonie w roku poprzednim oraz na wszystkich gruntów ornych w gospodarstwie oraz aby taka sama uprawa w plonie głównym nie była prowadzona dłużej niż 3 lata, przy czym do ustalenia spełnienia tego warunku bierze się pod uwagę uprawę w plonie głównym prowadzoną nie wcześniej niż w 2023 roku.

Powyższe zasady nie obowiązują w przypadku upraw korzystnie wpływających na poprawę i zachowanie potencjału gleby, takich jak: rośliny bobowate, trawy lub inne zielne rośliny pastewne, mieszanki roślin bobowatych drobnonasiennych z trawami oraz upraw wieloletnich.

Z wdrażania normy GAEC 7, wyłączone są gospodarstwa w których więcej niż 75% gruntów ornych jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych lub uprawy roślin bobowatych lub ugorowanych lub w których więcej niż 75% użytków rolnych stanowi trwałe użytki zielone (TUZ) lub jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych.

Gratyfikacja finansowa

Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-27, zakłada finansowanie dopłat do gospodarstw, które dostosują się do założeń wynikających z tego planu. W ramach normy GAEC 7, rolnicy otrzymują dopłaty finansowe do wysianych międzyplonów ozimych lub wsiewki śródplonowej.

Kwota ta jest ustalona poprzez Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zgodnie z zapisami z dnia 27 lutego 2024 roku w sprawie stawek płatności za 2023 rok wartość 1 ha daje 1 punkt, co skutkuje uzyskaniem dopłaty w wysokości 104,89 zł. W przypadku międzyplonów wartość 1 ha jest równoważna 5 punktom, co daje wartość 524,45 zł/ha.

dr inż. Tomasz R. Sekutowski Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach – Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu

Czytaj więcej

Z pola wprost do restauracji

W renomowanych restauracjach ważne jest pochodzenie produktów. W ostatnim czasie modne staje się serwowanie lokalnych specjałów, a część lokali decyduje się na

Pole, uprawiona gleba

Ekologiczne technologie uprawy roślin ogrodniczych

Ekologiczna uprawa roślin opiera się na zasadach zrównoważonego rozwoju produkcji roślinnej bez użycia nawozów mineralnych, hormonów wzrostu roślin i innych syntetycznych substancji