Ziemniaki najlepiej jest uprawiać na oborniku, gdyż umożliwia to uzyskanie wysokich plonów bulw o dobrych parametrach jakościowych. Obornik dostarcza ziemniakom łatwo przyswajalnych składników pokarmowych, jak i wzbogaca glebę w próchnicę. Wzmaga również działanie nawożenia mineralnego oraz zwiększa zawartość skrobi w bulwach i poprawia właściwości smakowe ziemniaka.
Aplikacja obornika w uprawie ziemniaka ogranicza alternariozę, czyli suchą i brunatną plamistość liści, atakującą ziemniaka, zwłaszcza gdy rośliny są osłabione i niedożywione. Warto podkreślić, ze straty w plonie bulw wywołane tą chorobą mogą sięgać nawet 50%.
Obornik stanowi cenne źródło wielu makro- i mikroskładników. W tonie obornika, w zależności od jego pochodzenia, znajduje się od 3 do 8 kg azotu, od 0,5 do 2,0 kg fosforu i od 4,0 do 8,5 kg potasu. W przypadku tego nawozu jego korzystne oddziaływanie na właściwości gleby widoczne jest przez okres kilku lat. Ilość składników pokarmowych uwalniających się z obornika można rozpatrywać zarówno w członie zmianowania (np. pszenica ozima – ziemniaki), jak i całym zmianowaniu. Rozpatrując czynniki w członie zmianowania trzeba pamiętać, że w pierwszym roku po wprowadzeniu nawozów dostępna jest dla roślin tylko ich część.
W okresie 3 lat od aplikacji obornika rośliny mogą wykorzystać około 50% azotu wniesionego z tym nawozem, przy czym wykorzystanie azotu z obornika w pierwszym roku wynosi około 30%, w drugim roku– 12%, a w trzecim – 8%. Przyjmuje się, że w pierwszym roku po aplikacji obornika uwalnia się do gleby około 15 – 30% fosforu, 50 – 70% potasu i 25 – 40% magnezu. Z kolei w całym zmianowaniu wartości te zwiększają się do 40 – 60% w przypadku fosforu, 80 – 90% w przypadku potasu oraz 50 – 75% dla magnezu.
Obornik poza makroelementami stanowi cenne źródło mikroelementów. W kilogramie tego nawozu znajduje się średnio 4,8 mg boru, 5,2 mg miedzi, 62,0 mg manganu, 0,45 mg molibdenu i 36,0 mg cynku.
Ziemniaki pobierają średnio od 10 do 50% składników mineralnych z obornika. Siła nawozowa obornika zmniejsza się wraz ze skracaniem się okresu od przyorania nawozu do wysadzenia bulw. Najlepsze rezultaty uzyskuje się, gdy obornik jest przeorany bezpośrednio po zbiorze zbóż. Niezbyt trafnym rozwiązaniem agrotechnicznym jest stosowanie obornika w okresie wiosennym, bowiem ziemniaki są w stanie wówczas pobrać jedynie od 10 do 15% zawartych w nim składników. Należy również podkreślić, że orka wiosenna bardzo silnie przesusza glebę. Niemniej jednak zaleca się, aby pod sadzeniaki i odmiany ziemniaka jadalne wczesne zawsze stosować obornik w okresie jesiennym, z kolei pod ziemniaki przemysłowe, pastewne oraz jadalne późne również w okresie wiosennym.
W uprawie ziemniaka, w zależności od jakości i stanu gleby, zaleca się stosowanie dobrze przefermentowanego obornika w dawce od 25 do 30 t/ha. Mniejsze dawki tego nawozu w granicach 20 – 25 t/ha wskazane są w przypadku uprawy ziemniaka na sadzeniaki. Z dawką 25 t obornika /ha wprowadza się do gleby około 125 kg azotu, 75 kg fosforu, 150 kg potasu oraz około 30 kg magnezu. Z takich ilości ziemniaki średnio wykorzystują 38 kg azotu, 22 kg fosforu oraz 90 kg potasu.
Prawidłowe zastosowanie obornika w uprawie ziemniaków umożliwia zwiększenie wykorzystania składników pokarmowych. Ważne jest aby obornik był aplikowany w bezwietrzne i pochmurne dni, a po jego aplikacji wskazane jest jego wymieszanie z glebą, np. zaraz po żniwach stosując podorywkę, względnie jesienią prowadząc orkę przedzimową.
Zasadniczym wymogiem uzyskania wysokich plonów ziemniaka jest zapewnienie roślinie takich warunków wzrostu, aby w okresie wegetacji utrzymana została równowaga pomiędzy dynamiką akumulacji biomasy przez pędy nadziemne i bulwy. Możliwe jest to tylko w przypadku, gdy ziemniaki są odpowiednio odżywione zarówno makro-, jak i mikroelementami. Stosowanie obornika, stanowiącego cenne źródło składników pokarmowych oraz materii organicznej wpisuje się w realizację założeń Europejskiego Zielonego Ładu w ramach strategii „Od pola do stołu”. W tym kontekście efektywne prowadzenie upraw musi uwzględniać dbanie o żyzność gleby, jej odczyn, strukturę gruzełkowatą, stosunki wodno-powietrzne oraz efektywniejsze wykorzystanie nawozów. Ziemniak wymaga wysokich dawek nawozów, stąd też ograniczenie zużycia nawozów zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu o 20% jest niezwykle trudnym zadaniem, szczególnie przy zachowaniu zadowalającego plonowania. Stąd też stosowanie nawożenia organicznego, w tym aplikacji obornika w uprawie ziemniaka stanowi ważny wkład w realizację tego założenia, bowiem nawozy naturalne w istotny sposób wpływają na poprawę stanu gleb i ograniczają ich degradację. Szacuje się, że zatrzymanie i odwrócenie obecnych tendencji związanych z degradacją gleb w wymiarze ogólnoświatowym może przynieść realne korzyści gospodarcze w wysokości nawet 1,2 bln EUR w skali roku.
dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. uczelni