Obornik, będący naturalnym nawozem organicznym, od wieków stanowi niezastąpione źródło składników odżywczych dla roślin. Jego właściwe zastosowanie pozwala nie tylko poprawić żyzność gleby, ale także zwiększyć plony i ograniczyć stosowanie chemicznych nawozów.
Jednak aby w pełni skorzystać z potencjału obornika, konieczne jest przestrzeganie kilku zasad dotyczących jego składowania, kompostowania oraz aplikacji na polu. W artykule podpowiem, jak najlepiej wykorzystać obornik w gospodarstwie, aby w sposób zrównoważony wspierać uprawy i dbać o środowisko naturalne.
Pod rośliny o długim okresie wegetacji, które dobrze reagują na nawozy organiczne, powinno się stosować obornik. Do takich roślin należą ziemniaki, buraki, rzepak oraz kukurydza uprawiana na kiszonkę. Zalecana dawka obornika to 35 ton na hektar dla buraków, 30 ton dla ziemniaków, natomiast dla kukurydzy wynosi ona od 25 do 30 ton na hektar. W przypadku zbóż dawki powinny mieścić się w przedziale 20–25 ton na hektar. Stosowanie obornika możliwe jest zarówno wiosną, jak i jesienią. Termin jego aplikacji uzależniony jest w dużym stopniu od uwarunkowań klimatycznych i rodzaju gleby, a także od uprawianej rośliny. Na glebach lekkich wskazane jest stosowanie obornika wiosną, natomiast na glebach ciężkich i średnich preferowany jest termin jesienny. Szybkie przeoranie obornika redukuje straty azotu spowodowane ulatnianiem amoniaku, które mogą sięgać od 10 do 15%. Na glebach lekkich przyoruje się obornik na głębokość 20 cm, natomiast na glebach zwięzłych głębokość ta wynosi do 15 cm. Większe straty azotu obserwuje się przy stosowaniu obornika jesienią w porównaniu do wiosny, a także na glebach lekkich w porównaniu do ciężkich. Nie zaleca się jesiennego stosowania obornika na polach uprawnych położonych w zlewniach jezior, ponieważ w okresie jesienno-zimowym i wczesną wiosną straty azotu wskutek wymywania mogą osiągnąć nawet 35%. Z kolei przy wiosennym stosowaniu obornika straty te wynoszą od 5 do 9%.
Efektywność nawozowa obornika zależy od tempa mineralizacji materii organicznej. W glebach lekkich rozkład obornika następuje w ciągu 1–2 lat, natomiast w glebach zwięzłych trwa to od 3 do 4 lat. Szacuje się, że w pierwszym roku rośliny wykorzystują 20–40% azotu z obornika, a w latach kolejnych od 35 do 40%. Jeśli chodzi o fosfor, w pierwszym roku rośliny wykorzystują 20–25%, natomiast w latach następnych od 65 do 70%. Z kolei potas z obornika w pierwszym roku po jego zastosowaniu jest przyswajany przez rośliny w 30%, a w kolejnych latach w zakresie od 60 do 90%. Na glebach lekkich mineralizacja obornika przebiega szybciej niż na glebach ciężkich, a azot uwalniany w tym procesie jest mniej efektywnie wykorzystywany przez rośliny niż azot uwolniony w glebach zwięźlejszych.
Jednak by wykorzystać jak najlepiej obornik potrzebny jest rozrzutnik, który go równomiernie rozrzuci. Warto przyjrzeć się rozrzutnikom firmy JOSKIN. Ciekawym modelem jest nie dawno wprowadzony model T5011/11V z gamy modeli Tornado. Do cech rozrzutnika należy wysoka odporność na zużycie (skrzynia wykonana ze stali HLE 550), niski środek ciężkości wynikający z kompaktowej budowy oraz doskonała zwrotność. Co więcej, warto zwrócić uwagę na jego niską masę własną, wysoką jakość rozdrabniania i rozrzutu oraz dobrze widoczną skrzynię z kabiny ciągnika. Posiada także pionowy adapter z wałkami elastycznymi o wysokiej wytrzymałości. Rozrzutnik ma skróconą długość skrzyni – wynosi ona 5,00 m, co znacząco poprawia jego manewrowość, szczególnie na wąskich, polnych drogach. Wysokość skrzyni ładunkowej wynosi 1,13 m, co sprawia, że środek ciężkości znajduje się bardzo nisko. Jednocześnie, dzięki pojemności wynoszącej niemal 11 m³, rozrzutnik ten ma optymalne wymiary.
Podsumowując, obornik jest cennym, naturalnym nawozem, który – przy odpowiednim wykorzystaniu – może znacząco zwiększyć plony oraz poprawić jakość gleby. Kluczowe znaczenie ma jednak jego właściwe przechowywanie, terminowe stosowanie oraz dostosowanie dawek do rodzaju gleby i uprawianych roślin. Korzystanie z obornika nie tylko wspiera zrównoważoną produkcję rolną, ale również ogranicza negatywny wpływ na środowisko, co czyni go niezastąpionym elementem nowoczesnych, ekologicznych praktyk rolniczych.
Michał Ośko
