W obrębie Ekoschematów w ramach Wspólnej Polityki Rolnej w przypadku płatności do rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi znajduje się między innymi praktyka obejmująca uprawę międzyplonów ozimych i wsiewek śródplonowych.
Głównym celem tego działania jest poprawa stanu gleby i jej ochrona. Wynika to z faktu, że w wielu gospodarstwach rolnych doszło do uproszczenia płodozmianu, a w niektórych nawet z niego zrezygnowano, uprawiając przede wszystkim różne gatunki zbóż. Stąd też uprawa międzyplonów jest ratunkiem nie tylko dla rolnika, ale również dla środowiska.
Międzyplony ozime wysiewane są jesienią po zbiorze plonu głównego, zaś międzyplony ścierniskowe wysiewane są wkrótce po zbiorze wczesnego plonu głównego. Z kolei wsiewki międzyplonowe, zwane śródplonami, wysiewane są wiosną jednocześnie z plonem głównym.
Międzyplony w walce z uproszczeniami
Międzyplony neutralizują ujemne skutki uproszczeń, takich jak brak podorywki czy jednorazowa orka. Międzyplony wpływają na zwiększenie aktywności biologicznej gleb. Zapewniają utrzymanie struktury gleby i wzbogacają ją w składniki pokarmowe.
Zadaniem międzyplonów jest poprawa struktury gleby lub przywrócenie jej wcześniejszych właściwości. Zarówno część nadziemna, jak i masa korzeniowa odgrywają dużą rolę w budowaniu odpowiedniego profilu glebowego. W przypadku gleb ciężkich zadaniem międzyplonów jest rozluźnianie gleby, stąd też na tego typu glebach wysiewamy rośliny głęboko korzeniące się, takie jak na przykład bobik, wyka, rzepa ścierniskowa, rzepik ozimy i rzepak. Rośliny międzyplonowe magazynują składniki pokarmowe pozostałe po plonie głównym, w ten sposób zapobiegając ich wymywaniu lub unieruchamianiu.
Ochrona przed erozją
Zadaniem międzyplonów jest pokrycie gleby roślinnością, co ma istotne znaczenie w okresach newralgicznych, czyli w czasie kiedy gleby są w znacznym stopniu narażone na wystąpienie zjawiska erozji. Przykrycie gleby w okresie zimowym roślinnością jest szczególnie ważne na glebach lekkich, ponieważ czynniki atmosferyczne, takie jak wiatr, opady i nasłonecznienie wpływają na degradację gleby, w tym wypłukiwanie składników pokarmowych oraz znaczny spadek mikroorganizmów glebowych.
Międzyplony a zawartość substancji organicznej
Walorem uprawy międzyplonów ozimych czy wsiewek śródplonowych w aspekcie poprawy parametrów glebowych jest jej wpływ na zwiększenie zawartości substancji organicznej, co jest jednym z istotnych celów realizowanych w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023 – 2027.
Praktyka ta dotyczy utrzymania wsiewek roślin bobowatych drobnonasiennych bądź też mieszanek z udziałem tego typu roślin aż do wysiewu plonu głównego ewentualnie przez okres co najmniej 8 tygodni od czasu zbioru roślin, które uprawiane są w plonie głównym. W ramach płatności do rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami pokarmowymi praktyka międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe obejmuje uprawę mieszanek z gatunków roślin takich jak zboża, rośliny oleiste, rośliny pastewne, rośliny bobowate drobnonasienne i bobowate grubonasienne, a także rośliny miododajne. Mieszanki te nie mogą być tworzone jedynie na bazie różnych gatunków zbóż.
Uprawa roślin bobowatych grubonasiennych zwiększa zasobność gleby w substancję organiczną o około 0,35 t/ha pozostawiając po zbiorze około 50 – 60 kg N/ha w przypadku łubinu i grochu oraz około 100 kg N /ha w przypadku bobiku.
Wybór rośliny silnie korzeniącej się „wydobywa” z gleby trudno dostępne składniki pokarmowe, następnie wbudowując je w swoją masę organiczną, a po rozłożeniu udostępnia roślinom następczym. Przy wysiewie mieszanek poplonowych złożonych z różnych gatunków roślin dochodzi do silnego przerastania gleby i pobierania składników pokarmowych z różnych jej głębokości.
Ograniczenie agrofagów
Międzyplony stanowią również sposób na ograniczenie nasilenia agrofagów. Na przykład gryka tłumi chwasty, w tym dwuliścienne takie jak komosa i szarłat oraz jest bardzo pomocna w walce z pędrakami. Z kolei nostrzyk wykazuje działanie allelopatyczne w stosunku do chwastów. Międzyplony stanowią ró1)nież źródło zwiększonej bioróżnorodności.
dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. uczelni – Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Fot. Tomasz Czubiński
