Obornik przesusza zwłaszcza słomiasty i późno przyorany. Jednak na ogół korzyści przewyższają wady.
Mimo że obornik przesusza glebę to jego aplikacja daje sporo korzyści. Dlatego pod kukurydzę, ziemniaki i niektóre warzywa, bywa stosowany na wiosnę.
Wpływa bowiem korzystnie nie tylko na właściwości chemiczne (dostarcza całą gamę makro- i mikroelementów dla roślin), ale też fizyczne i biologiczne gleb.
Systematycznie stosowany (co 3-5 lat) ułatwia uzyskiwanie wysokich i w miarę stabilnych w wieloleciu plonów, mniej uzależnionych od przebiegu pogody. Oddziałuje bowiem korzystnie na właściwości gleb w dłuższym, nawet 3-letnim horyzoncie czasowym.
Skład i wartość nawozowa obornika jest zróżnicowana
Pochodzenie, sposób przechowywania oraz udział kału, moczu i ściółki w oborniku, decyduje o jego składzie i wartości nawozowej. Najmniej wartościowa w nim jest ściółka, zaś najwięcej składników zawiera kał.
W odchodach bydlęcych stosunek kału do moczu wynosi średnio 1:0,55; w świńskich 1:1,6; w końskich 1:0,4. Kał zawiera stosunkowo mało K, zaś dużo P, podczas gdy mocz duże ilości K, zaś niewielkie P.
Mocz nie jest w całości zatrzymywany przez ściółkę (z wyjątkiem obór głębokich). Stąd skład i wartość nawozowa obornika jest zróżnicowana i zależna od zawartości suchej masy, w tym udziału ściółki oraz sposobu przechowywania i żywienia zwierząt.
Na ogół obornik zawiera najwięcej K, nieco mniej N i Ca, średnie ilości P, zaś najmniej Mg i S.
Najbardziej skoncentrowany jest pomiot ptasi, zwłaszcza kurzy (bardzo wysoka zawartość N, P i Mg), oraz kolejno – od ptaków wodnych (kaczek i gęsi), owczy, koński, świński i bydlęcy.
Przyjmuje się, że obornik mieszany, zawiera przeciętnie (w proc.): 0,5 azotu (N) i wapnia (CaO), 0,3 fosforu (P2O5), 0,7 potasu (K2O), 0,19 magnezu (MgO) i 0,08 siarki (S) oraz mikroelementy, najwięcej Mn, Fe i Zn.
Przeczytaj także: Jak najlepiej wykorzystać obornik?
Przeczytaj także: Wiosenna orka w wyjątkowych sytuacjach
Składniki pokarmowe z obornika są wykorzystywane w okresie do 3 lat
Stąd w dawce 20-35 t/ha wnosi się przeciętnie do gleby (w kg – po jego mineralizacji): 100-175 N i CaO, 60-105 P2O5, 140-245 K2O, 38-66 MgO i 16-28 kg/ha S. Te ilości powinny zaspokoić potrzeby pokarmowe większości roślin.
Jednak z obornika, podobnie jak z nawozów mineralnych, składniki nie są wykorzystywane w 100 proc. W pierwszym roku N przeciętnie w 30 proc. (z nawozów mineralnych i pomiotu ptasiego nawet w 70-90 proc.), zaś w kolejnych dwóch latach dodatkowo 20-30 proc.
Z kolei P i K są podobnie przyswajalne z obornika i nawozów mineralnych, z tym że z obornika w dłuższym okresie (2-3 lat), zwłaszcza P. Stąd przy niskiej zasobności gleby konieczne jest dodatkowe nawożenie mineralne.
Dawki obornika są zmienne
Obornik zaleca się pod rośliny o długim okresie wegetacji (okopowe, kukurydza, rzepak, niektóre warzywa) i większych wymaganiach pokarmowych. W mniejszych dawkach (do 25 t/ha), także pod podstawowe zboża (z wyjątkiem jęczmienia browarnego), zwłaszcza na słabszych glebach i stanowiskach.
Przy jego wiosennym stosowaniu, powinien być dobrze rozłożony, a po wywiezieniu natychmiast przyorany, by zmniejszyć straty N w postaci ulatniającego się amoniaku. Najlepiej wywozić go w dnie chłodne, bezwietrzne, pochmurne, a nawet podczas niewielkich opadów deszczu lub śniegu.
Bydlęcy, świński i koński zalecany jest w dawce do 35 t, owczy do 30 t, podczas gdy ptasi do 10 t (od kur) lub 15 t/ha (od gęsi lub kaczek). Na glebach lżejszych zaleca się dawki mniejsze, ale częściej i głębiej stosowane (15-18 cm) niż na zwięźlejszych (10-13 cm).
Prof. dr hab. Czesław Szewczuk
