W tym roku szczególnie widać, jak wiele kukurydzy mamy na polach. Poza tendencja wzrostową, jeśli chodzi o areał w oczy rzuca się jeszcze jedna rzecz, a mianowicie dłuższy okres, kiedy pozostaje ona na tych polach.
W tym roku na polskich polach jest 1,97 mln ha kukurydzy. To areał rekordowy. Wrażenie potęguje właśnie fakt, że sporo kukurydzy ziarnowej, jeśli nie większość, w połowie października stała jeszcze na polach. To oznacza, że będzie sporo ściernisk do zagospodarowania w późniejszym terminie. Kukurydza to gatunek chętnie wybierany w Integrowanej produkcji, będącej ekoschematem, zatem jednym ze składowych Wspólnej Polityki Rolnej. Z tego ekoschematu w 2024 r. skorzystało prawie 4 tys. rolników, a objęta nim powierzchnia to 160 tys. ha.
Co zrobić ze ścierniskiem po kukurydzy?
Po kukurydzy na polu pozostaje sporo słomy. Szacuje się, że na każdą tonę ziarna przypada 1,3–1,5 t słomy. Przy wysokich zatem plonach ziarna, np. 15 t/ha na polu pozostaje 19,5–22,5 t/ha słomy. Poradzenie sobie z taką ilością może stwarzać problemy – w praktyce można odnieść wrażenie, że wymieszanie słomy czy jej przyoranie nie stanowi problemu. Ten jednak może pojawić się później, kiedy słoma nie będzie się mineralizować, zalegać w glebie i utrudniać wzrost kolejnych roślin w płodozmianie.
Samo wymieszanie słomy z glebą wpisuje się w zasady Wspólnej Polityki Rolnej, a dokładniej ekoschematu Wymieszanie słomy z glebą, który aktualnie jest wyceniany ma 87,18 zł/ha.
Zacząć od mulczera
Jeśli mamy możliwość, skorzystajmy z mulczera, który rozdrobni słomę, szczególni twarde łodygi, zwłaszcza jej odcinki znajdujące się tuż nad glebą. Tam znajdować mogą się gąsienice omacnicy i nawet jeśli mulczer nie zniszczy ich mechanicznie, to mogą one zostać pozbawione zimowej ochrony i albo być wyjedzone przez ptaki, albo zginąć w wyniku np. ujemnych temperatur (jeśli pole nie będzie zaorane). Szacuje się, że mulczowanie ścierniska po kukurydzy pozwala zniszczyć do 70% gąsienic. Takie działanie wpisuje się idealnie w integrowaną ochronę roślin – działania funkcjonujące w ramach WPR.
Jeśli nie mamy dostępu do mulczera, wykorzystajmy talerzówkę. Ta zawsze będzie lepsza od kultywatora ścierniskowego, który jedynie miesza słomę i wyrzuca na powierzchnie kępy korzeni, które nie są rozdrabniane. Te elementy rośliny wyjątkowo długo się mineralizują.
Jeśli słomy jest dużo, jeden przejazd talerzówką może nie wystarczać. Drugi warto wykonać pod innym katem w stosunku do pierwszego. Najlepiej wykonać je na większą głębokość, niż w przypadku np. uprawy ścierniska po zbożach. W przypadku kukurydzy talerzówka powinna pracować na 10–15 cm.
Uważać na wilgotność gleby
Uprawa ścierniska po późno schodzącej z pola kukurydzy musi być wykonywana przy odpowiedniej wilgotności gleby. Co to oznacza? Gleba nie może się mazać. Odkładana przez talerze ziemia nie powinna się błyszczeć, zwłaszcza na cięższych stanowiskach. Lżejsze gleby są mniej podatne na zmazanie. W grę wchodzi jeszcze jedno zagrożenie – zagęszczenie gleby. Mokra gleba szybko się zagęszcza. Głębsza praca talerzówki oznacza większe wykorzystanie mocy ciągnika, a to oznacza z kolei większe oddziaływanie opon na glebę. Jeśli jest ona zbyt wilgotna, łatwo wypycha się z niej powietrze i mamy gotowe zagęszczenie. Podsumowując: jeśli jest zbyt mokro, nie uprawiamy gleby.
Co z orką?
Podobnie jak w przypadku talerzowania – nie pracujemy w zbyt mokrej glebie. Zdecydowanie nie powinniśmy orać „na raz”. Zrzucona w bruzdę słoma utworzy nieprzepuszczalną warstwę, dla wody i dla korzeni. Jeśli zatem prowadzimy uprawę w systemie orkowym, orzmy tylko wtedy, jeśli wiemy, że nie wyrządzimy szkody w strukturze gleby. Nie poprawią jej bowiem żadne rośliny, np. międzyplonowe, o których niejednokrotnie jesteśmy przekonywani, że takie właśnie mają działanie. Strukturę gleby poprawić może tylko jej uprawa mechaniczna.
Jeśli w gospodarstwie nie używamy pługa, przed zimą możemy wykonać głęboką uprawę. Tutaj również obowiązuje zasada, że gleba nie może być zbyt wilgotna. Dodatkowo w przypadku rezygnacji z pługa możemy skorzystać z ekoschematu Uproszczone systemy uprawy, za który tegoroczna to najpewniej 261,54 zł/ha.
Co z międzyplonami?
Absolutnie nie ma sensu siać międzyplonów po późnej kukurydzy ziarnowej. Żeby międzyplon ozimy miał sens, musi wyrosnąć przed zimą na przynajmniej 10–15 cm. Poza masą nadziemną ważne są korzenie, które mają wtedy 20–25 cm i tylko wtedy możemy mówić o pozytywnym wpływie na glebę, na ustabilizowanie jej struktury, skorzystanie z niedostępnych dla roślin uprawnych niektórych składników. Nie ma znaczenia, czy chcielibyśmy zasiać gatunki szybciej rosnące – w warunkach późnej jesieni żaden z nich nie będzie „szybki”.
Jacek Daleszyński
