Ocena zasobności gleby w przyswajalne formy składników pokarmowych stanowi ważny element ustalania potrzeb nawozowych roślin. Nawożenie roślin bez wcześniejszej analizy gleby jest mało efektywne i prowadzi do ograniczenia wykorzystania potencjału plonotwórczego roślin.
Stąd też bardzo ważna jest ocena zasobności gleby w przyswajalne formy fosforu, potasu i magnezu wykonana przed siewem roślin. W okresie wiosennym dobrze jest ocenić zasobność gleby w przyswajalne formy składników przed siewem kukurydzy, buraka cukrowego czy ziemniaka. Analizę taką można wykonać w Okręgowych Stacjach Chemiczno-Rolniczych, a jej koszt wynosi jedynie 13,12 zł. Znajomość aktualnej zasobności gleby w te makroskładniki umożliwi dostosowanie nawożenia zarówno do potrzeb pokarmowych uprawianego gatunku rośliny, jak i zasobności środowiska glebowego.
Jest to o tyle ważne, gdyż biorąc pod uwagę zasobność gleb Polski w składniki pokarmowe szacuje się, że bardzo niska i niska zasobność w fosfor przyswajalny występuje na prawie 30% użytków rolnych, w potas na około 35%, a w przyswajalne formy magnezu na 27% gleb użytków rolnych. W glebach Polski najbardziej deficytowymi mikroskładnikami są z kolei bor i miedź. Nieco lepiej wygląda sytuacja w przypadku manganu, żelaza czy cynku. W przypadku gleb o wysokiej zasobności, na przykład w fosfor przyswajalny, analiza gleby da podstawę do ograniczenia aplikacji tego makroskładnika, co przy wysokich cenach nawozów przełoży się na zmniejszenie kosztów poniesionych na nawożenie roślin.
Aby prawidłowo ocenić stan zasobności gleby w składniki pokarmowe i w konsekwencji ustalić optymalny program nawożenia, niezbędne jest właściwe pobranie reprezentatywnej próby glebowej. Próby należy pobierać z wierzchniej warstwy gleby (0 – 20 cm) przy pomocy specjalnej laski glebowej, a w przypadku jej braku – przy użyciu łopaty. Badaniom poddaje się próby średnie, które otrzymuje się poprzez wymieszanie prób pierwotnych, które należy pobierać z miejsc charakteryzujących się podobnym układem warunków przyrodniczych, a mianowicie takich jak gatunek gleby czy ukształtowanie terenu oraz warunków agrotechnicznych (ten sam przedplon, nawożenie i uprawa). Dopuszczalne jest pobranie jednej próby średniej spod różnych upraw, jednak pod warunkiem, że odznaczają się one podobnymi wymaganiami nawozowymi i uprawowymi oraz należą do tego samego właściciela.
Próba średnia powinna reprezentować obszar nie większy niż 4 ha. Próby nie powinny być pobierane z miejsc o odmiennych parametrach glebowych, takich jak brzegi pól, miejsca po rowach melioracyjnych, zagłębieniach i bruzdach oraz na silnych wzniesieniach terenu. Nie należy również pobierać prób glebowych po zastosowanym wcześniej nawożeniu organicznym i mineralnym. Ważne jest także, aby próby glebowe nie były pobierane przy nadmiernej wilgotności gleby, co w ostatnim okresie w wielu rejonach Polski stanowi dość poważny problem.
dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. uczelni
