Obornik stosowany wiosną  przesusza glebę

Zwłaszcza słomiasty i późno przyorany, jednak korzyści przewyższają wady, dlatego pod kukurydzę i ziemniaki jest często stosowany w tym terminie. Dawniej był podstawowym nawozem,  obecnie składniki pokarmowe (makro- i mikroelementy) wnoszone są głównie w nawozach mineralnych. Jego zaletą jest korzystny wpływ nie tylko na właściwości chemiczne, ale też fizyczne (strukturę) i biologiczne gleb (rozwój pożądanej mikroflory). Systematyczne stosowanie obornika ułatwia uzyskiwanie wysokich i  stabilnych w wieloleciu plonów.  Oddziałuje bowiem korzystnie na podane właściwości gleby w dłuższym, nawet 3-letnim horyzoncie czasowym. Wyróżnia się następujące rodzaje obornika, w zależności od:

pochodzenia – bydlęcy, świński, koński, owczy, kozi, drobiowy (zwany pomiotem ptasim);

używanej ściółki – słomiasty, liściasty, trocinowy, torfowy, mieszany, itp.;

stopnia przefermentowania (rozkładu) – świeży (słomiasty) oraz średnio, dobrze lub bardzo dobrze rozłożony, zwany też kompostem obornikowym.

 Pochodzenie, sposób przechowywania oraz udział kału, moczu i ściółki w oborniku decyduje o jego składzie i wartości nawozowej. W odchodach bydlęcych stosunek kału do moczu wynosi średnio 1:0,55; w świńskich 1:1,6; w końskich 1:0,4. Kał zawiera stosunkowo  mało K, zaś dużo P, podczas gdy mocz duże ilości K, zaś niewielkie P. Mocz nie jest w całości zatrzymywany przez ściółkę (z wyjątkiem obór głębokich), stąd skład i wartość nawozowa obornika jest zmienna i zależy również od zawartości suchej masy i sposobu  jego przechowywania oraz żywienia zwierząt. Na ogół obornik zawiera najwięcej K , nieco mniej N i Ca, średnie ilości P, zaś najmniej Mg i S. Najbardziej skoncentrowany jest pomiot ptasi, zwłaszcza kurzy, oraz kolejno – od ptaków wodnych (kaczek i gęsi), owczy, koński, świński i bydlęcy.

Przyjmuje się, że obornik mieszany, zawiera przeciętnie (w proc.): 0,5 azotu (N) i  wapnia (CaO), 0,3 fosforu (P₂O₅), 0,7 potasu (K₂O), 0,19 magnezu (MgO) i 0,08 siarki (S) oraz mikroelementy, najwięcej Mn, Fe i Zn. Stąd w dawce 20-35 t/ha wnosi się przeciętnie do gleby (w kg – po jego mineralizacji): 100-175 N i CaO,  60-105 P₂O₅, 140-245 K₂O, 38-66 MgO i 16-28 kg/ha S. Te ilości powinny zaspokoić potrzeby pokarmowe większości roślin. Jednak z obornika, podobnie jak z nawozów mineralnych, składniki nie są wykorzystywane w 100 proc. W pierwszym roku N  przeciętnie w 30 proc. (z nawozów mineralnych i pomiotu ptasiego nawet w 70-90 proc.), zaś w kolejnych dwóch latach dodatkowo 20-40 proc. Z kolei P i K są podobnie przyswajalne z obornika i nawozów mineralnych, z tym że z obornika w dłuższym okresie (2-3 lat), zwłaszcza P. Stąd  przy niskiej zasobności gleby konieczne jest dodatkowe nawożenie mineralne.

Obornik zaleca się pod rośliny o długim okresie wegetacji (okopowe, kukurydza, rzepak, niektóre warzywa) i większych wymaganiach pokarmowych. W mniejszych dawkach (do 25 t/ha), także pod podstawowe zboża, zwłaszcza w słabszych stanowiskach i  glebach. Przy jego wiosennym stosowaniu, powinien być dobrze rozłożony, a po wywiezieniu natychmiast przyorany, by zmniejszyć straty N w postaci ulatniającego się amoniaku. Najlepiej wywozić go w dnie chłodne, bezwietrzne, pochmurne, a nawet podczas niewielkich opadów deszczu lub śniegu. Bydlęcy, świński i koński w dawce do 35 t, owczy do 30 t, podczas gdy ptasi do 10 t (od kur) lub 15 t/ha (od gęsi lub kaczek). Na glebach lżejszych zaleca się dawki mniejsze, ale częściej stosowane. Istotna jest także głębokość jego przyorania, na glebach lżejszych 15-18 cm, zaś na zwięźlejszych 10-13 cm. 

Zawartość i ilość wnoszonych makroelementów w podanej dawce obornika

Prof. dr hab. Czesław Szewczuk