W międzyplonach ozimych można uprawiać zarówno w siewie czystym, jak i w mieszankach między innymi ozime formy pszenicy i żyta. Z roślin oleistych – rzepak i rzepik ozimy, a z pastewnych – życicę trwałą i wielokwiatową czy też rajgras wyniosły. W międzyplonach ozimych uprawiać można wykę kosmatą i koniczynę krwistoczerwoną.
Międzyplony ozime wysiewane w końcu lata lub wczesną wiosną od międzyplonu ścierniskowego i wsiewki śródplonowej różnią się tym, że po ich zbiorze nie następuje plon główny, ale tzw. plon wtórny. W tym wypadku ogniwo zmianowania, a mianowicie międzyplon ozimy – plon wtórny, zajmuje pole przez blisko 1,5 roku, co skutkuje tym, że prowadzi do przesunięcia uprawy kolejnego plonu głównego o około rok. Mimo że stanowi to wadę międzyplonu ozimego to jednak umożliwia uzyskanie dużego i wiernego plonu roślin, zarówno w przypadku poszczególnych elementów zmianowania, jak i całego ogniwa. W porównaniu do międzyplonu ozimego międzyplon ścierniskowy i wsiewka śródplonowa wykazują niższą przydatność w produkcji pasz.
W przypadku uprawy międzyplonów ozimych dawki fosforu powinny być zbliżone do stosowanych pod uprawę tych samych gatunków na nasiona, zaś dawki potasu większe. Wymagane jest zastosowanie nawożenia przedsiewnego już w okresie jesiennym, ponieważ rośliny te wymagają dobrego rozwoju przed okresem zimowym, co przekłada się na szybki i efektywny wzrost w okresie wczesnowiosennym.
W niektórych przypadkach pod lub na międzyplony ozime stosuje się nawożenie organiczne. Ma to miejsce jeżeli w plonie wtórnym uprawia się na przykład ziemniaki i brukiew, bądź też kukurydzę czy kapustę pastewną. Zastosowanie obornika na poziomie 1 – 2 t/ha czy też gnojowicy w ilości 15 – 20 m3/ha nie prowadzi do ograniczenia rozwoju roślin, czy też pogorszenia ich ewentualnego przezimowania. Wówczas jednak trzeba zadbać o obniżenie przedsiewnej dawki nawozów mineralnych. Należy podkreślić, że w siewach międzyplonów nie wykonuje się najczęściej żadnych zabiegów pielęgnacyjnych. Jedynie w siewach rzepaku i rzepiku niekiedy jesienią zalecane jest chemiczne zwalczanie chwastów.
Wprowadzenie Ekoschematów jako nowego planu Wspólnej Polityki Rolnej ma na celu między innymi ochronę naturalnych zasobów środowiska, w tym gleby i wody. Wśród praktyk w ramach płatności do rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi znajduje się między innymi praktyka obejmująca uprawę międzyplonów ozimych czy wsiewek śródplonowych. Działanie to ma na celu poprawę stanu gleby i jej ochronę.
Zadaniem międzyplonów jest pokrycie gleby roślinnością, co ma istotne znaczenie w okresach newralgicznych, a mianowicie w czasie kiedy gleby są w znacznym stopniu narażone na wystąpienie zjawiska erozji. Uprawa międzyplonów służy więc ograniczeniu wymywania składników pokarmowych w głąb profilu glebowego. Walorem uprawy międzyplonów ozimych czy wsiewek śródplonowych w aspekcie poprawy parametrów glebowych jest jej wpływ na zwiększenie zawartości substancji organicznej, co jest jednym z istotnych celów realizowanych w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023 – 2027.
Praktyka ta dotyczy utrzymania wsiewek roślin bobowatych drobnonasiennych bądź też mieszanek z udziałem tego typu roślin aż do wysiewu plonu głównego ewentualnie przez okres co najmniej 8 tygodni od czasu zbioru roślin, które uprawiane są w plonie głównym. W ramach płatności do rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami pokarmowymi praktyka międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe obejmuje uprawę mieszanek z gatunków roślin takich jak zboża, rośliny oleiste, rośliny pastewne, rośliny bobowate drobnonasienne i bobowate grubonasienne, a także rośliny miododajne. Mieszanki te nie mogą być tworzone jedynie na bazie różnych gatunków zbóż.
dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. uczelni
